شرکت مشاوران کاوش

سازمان بین المللی استاندارد (ISO) چیست؟

(ISO) چیست؟

(ISO) که مقر آن در ژنو می باشد, یک سازمان غیر دولتی بین المللی است که در 24 فوریه سال 1947 تاسیس یافت. این سازمان متشکل از موسسه های ملی استاندارد کردن 130 کشور بزرگ و کوچک, صنعتی و در حال توسعه از کلیه مناطق دنیا می باشد. وظیفه اصلی (ISO) توسعه استاندارد کردن و فعالیت های مرتبط در جهان با نگرشی تسهیل کننده نسبت به تبادلات بین المللی کالاها و خدمات, بهبود همکاری در محدوده علمی, فنی, اطلاعاتی و فعالیت های اقتصادی و حمایت از تولید کننده و مصرف کننده می باشد. سازمان بین المللی استاندارد (ISO) تدوین استانداردهای فنی و اختیاری را بر عهده دارد. این استانداردها تقریباً شامل کلیه موارد مربوط به تکنولوژی می گردد و نیز کمک به ساخت و عرضه کالاها و خدمات موثرتر, ایمن تر و بهداشتی تر می نماید. استانداردهای (ISO) تجارت و بازرگانی بین کشورها را آسان تر و صحیح تر می کند و به طور کلی از مصرف کنندگان کالاها و خدمات حمایت کرده و زندگی آنها را سهل تر می نماید. به عبارت دیگر اقدامات (ISO) که منتج به موافقت نامه های بین المللی گشته, نهایتا به صورت استانداردهای بین المللی چاپ می شود. 

سازمان بین المللی استاندارد (ISO) از اعضای خود تشکیل شده است و سازمان های عضو (اعضای اصلی یا Member baby) نمایندگان مراجع استاندارد کردن در کشورهای متبوع خود می باشند, بنابراین فقط یک سازمان می تواند به عنوان نماینده از هر کشور عضویت یابد. 

از اعضای دیگر سازمان بین المللی استاندارد (ISO) عضو مکاتبه ای (Correspondent Member) می باشد که معمولا سازمانی از یک کشور است که تا به حال فعالیتی در ارتباط با استاندارد کردن و تدوین استاندارد نداشته است. این سازمان صرفاً در مواردی که ذی نفع است اطلاعاتی کسب می نماید و در فعالیت های فنی مشارکتی ندارد. 

عضو دیگر (ISO) عضو مشترک (Subscriber Member) است که کشورهایی که دارای اقتصادی خرد می باشند می توانند این عضویت را داشته باشند. 

سازمان بین المللی استاندارد تا پایان ژانویه 2001 دارای 138 عضو شامل 91 عضو اصلی, 36 عضو مکاتبه ای و 11 عضو مشترک بوده است. موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران از جمله اعضای اصلی آن بوده و در تدوین استانداردهای بین المللی مشارکت دارد. 

کلمه (ISO) از چه مشتق شده است؟

تصور می شود که کلمه (ISO) مخفف International Organization for  Standardization است, در حالی که مخفف عبارت فوق می بایست به صورت (IOS) باشد. (ISO) در اصل از کلمه یونانی (isos) مشتق شده و به معنی (برابر) و ریشه پیشوند (iso) در انگلیسی است. 

از ((برابر)) تا ((استاندارد)) علت انتخاب کلمه (ISO)به عنوان نام یک سازمان بین المللی به سهولت دانسته می شود. سازمان بین المللی استاندارد, در صورت توجه به زبان کشورهای عضو, در انگلیسی به صورت (IOS) و در فرانسه به صورت (OIN) در می آید ولی به طور کلی بدون در نظر گرفتن زبان کشور خاص, نام سازمان بین المللی استاندارد به صورت (ISO) خلاصه می شود.

استانداردها چه اهمیت و کاربردی دارند؟ 

با دقت بر بسته بندی کالای خریداری شده ممکن است علامت یا علایمی مانند آرم استاندارد ایران، CE، ISO 9001:2000، ISO 14001:2004، OHSAS 18000، HACCP یا … را مشاهده کنید. 

هرکدام از این علایم نشان دهنده پیامی هستند، مثلا HACCP فقط بر روی محصولات غذایی مشاهده می شود ونشان دهنده سلامتی ایمن بودن مواد غذایی است که در خط تولید آن نقاط بحرانی شناسایی و کنترل می شوند. ISO 9001:2000 یعنی سازمان تولید کننده آن محصول از نظام کیفیت خاصی برخوردار است. CE مجوز ورد کالا به بازار اروپا و GS مجوز ورود کالا به بازار آلمان است. ISO 14001 و OHSAS به ترتیب بیانگر نظام مدیریت زیست محیطی و ایمنی و بهداشت شغلی هستند. به عبارت دیگر علایم استاندارد اجباری ایران، CE و CS جزو استانداردهای محصول و استانداردهای ISO14001 & OHSAS18001 جزو استانداردهای مدیریتی محسوب می شوند. معمولا گفته می شود صنعت کشور ما 10 تا 30 سال از آخرین تکنولوژی عقب تر است، اما خوشبختانه در صنعت استانداردهای مدیریتی مانند ایزو اینگونه نیست و به محض تدوین استانداردی جدید، متخصصان ما نسبت به ترجمه و انتشار آنها اقدام می کنند. استانداردهای ISO 22000:2005 مربوط به زنجیره صنایع غذایی و ISO 27001:2005 مرتبط با نظام مدیریت امنیت اطلاعات نمونه هایی از این استانداردها می باشند که به تازگی از تدوین نسخه اصلی آنها می گذرد. 

استاندارد کردن و استاندارد از پایه های علم و فناوری است که در پیشرفت صنعت و اقتصاد نقشی به سزا دارد و باید در جهت افزایش سطح کیفیت ها تلاش کرد تا به فناوری پیشرفته تولید هر محصول نایل آمد. اغلب چنین می پندارند که استاندارد فقط برای حفظ منافع مصرف کننده است. البته این نظر تا حدی صحیح است و استاندارد به نیازهای فردی و اقتصادی مصرف کنندگان توجه دارد، اما استحکام صنعت و فناوری را نیز در نظر دارد و می توان گفت که سود حاصل از رعایت استاندارد برای تولیدکنندگان بیش از مصرف کنندگان است، زیرا صرفه جویی های حاصل از کاهش انواع قطعات و مواد اولیه غیر ضروری و ضایعات، به قدری چشمگیر است که هر گونه سرمایه گذاری در زمینه استاندارد سازی فرآورده ها و خدمات را برای صاحبان صنایع موجه می سازد، به طوری که آنان در اندک زمان می توانند نتایج محسوس آن را به صورت مبالغ ذخیره شده مشاهده کنند. 

با اجرای درست قوانین و مقررات استاندارد هزینه های انبارداری و ساخت ابزار و ماشین آلات کاهش می یابد، فرایند تولید منظم می شود، آرایش عملکرد کارخانه ها به نحو متعادلی تنظیم می گردد، نگهداری اسناد، نقشه ها و طرح های مربوط به تولید محصولات طبق یک نظام دقیق بازیابی سریع، طبقه بندی و بایگانی می شود، همکاری میان واحدهای گوناگون هر سازمان یا کارخانه برای پیشبرد فرآیند تولید میسر می شود، تفاهم کارکنان در مسائل فنی تحقق می پذیرد و سرانجام با تولید کالای کیفیت دار و بسته بندی مطلوب، رضایت مصرف کنندگان نیز جلب می شود و به این ترتیب استاندارد شالوده استواری را برای پیشرفت و توسعه صنعت و اقتصاد فراهم می سازد. در جهان صنعتی امروز همه چیز دست تحول است در این عرصه استانداردهای جدیدی که به مدیریت کیفیت موسوم است فقط به نتیجه محصول نهایی بسنده نمی کند، بلکه یک خط تولید را از ابتدا تا انتها زیر نظر می گیرد. این مدیریت برنامه ریز و هدفمند زندگی و پویایی را به بخش های سازمانی هدیه می دهد. سرمایه گذاری در جهت بهبود کیفیت کالاهای تولیدی برای پاسخ گویی به نیازهای مصرف کنندگان داخلی و راهیابی کالاها به بازارهای جهانی و کاهش واردات، مهمترین اصل در خط مشی توسعه اقتصادی است هر کشور در حال توسعه که افزایش و بهبود ظرافت صنعتی را در رأس برنامه های خود قرار داده باشد، در می یابد که استاندارد نمودن شاخص های تولید و خدمات و همچنین سنجش و کنترل کیفیت محصولات از جمله نکات اصلی در برنامه های توسعه است.

استانداردهای ایزو چگونه به جامعه سود می رسانند؟

برای تجارت : پذیرش عمومی استانداردهای بین المللی باعث می شود که تولید کننده اساس توسعه محصولات و سرویس های خود را بر این اساس گذاشته و در نتیجه به مقبولیت عمومی دست پیدا کند. همچنین باعث می شود که کسب و کارهایی که بر اساس استانداردهای بین المللی ایجاد شده اند به راحتی در نقاط مختلف دنیا قابل رقابت باشند.

برای خریداران : مطابقت و سازگاری عمومی محصولات در جهان که در اثر پیروی از استانداردهای بین المللی بوجود آمده است باعث شده است تا مصرف کنندگان دارای قدرت انتخاب بیشتر شوند و همچنین از قیمت پایین تر که در اثر رقابت بوجود آمده است بهره مند شوند.

برای دولت ها : استانداردهای بین المللی پایه های تکنولوژیکی و علمی را فراهم می کند که باعث پایه ریزی سلامتی، امنیت و حفظ طبیعت می شود.

برای کشور های توسعه یافته : استانداردهای بین المللی به کشورهای توسعه یافته این امکان را می دهد که که با سرمایه گذاری صحیح بر روی منابع کمیاب خود از اتلاف آنها جلوگیری کنند.

برای مصرف کنندگان : انطباق محصولات و سرویس ها با استانداردهای بین المللی مصرف کننده را از کیفیت ، امنیت و راحتی مطمئن می سازد.

برای همه افراد : استانداردهای بین المللی به همه کمک می کند تا از امنیت حمل و نقل ، دستگاه ها و لوازمی که استفاده می کنند مطمئن باشند.

برای محیط زیست : برای محیط زیستی که در آن ساکن شدیم ، استاندارد های بین المللی برای هوا ، آب و کیفیت خاک ، و انتشار گازها و تشاشعات می تواند به ما در حفظ محیط زیست کمک کند.

• گواهینامه ایزو 9001 (سیستم مدیریت کیفیت): گواهینامه ISO 9001:2015 آخرین بار توسط سازمان ISO سال 2015 ویرایش شد و با توجه به بررسی موضوع مدیریت کیفیت توسط هر سازمانی بدون در نظر گرفتن اندازه، بزرگی یا کوچکی و موارد دیگر قابل گواهی شدن دارد. بنابراین اخذ گواهینامه ایزو 9001 درخواست بیشماری بین مشاغل دارد و از محبوبیت خاصی در سطح جهانی برخوردار است.
• گواهینامه ایزو 14001 (سیستم مدیریت محیط زیست): همزمان به به روز شدن استاندارد ایزو 9001، استاندارد ایزو 14001 توسط سازمان ISO به روزرسانی شد. بنابراین استاندارد سیستم مدیریت محیط زیست آخرین بار در سال 2015 ویرایش شد و هم اکنون گواهینامه ISO 14001:2015 توسط نهادهای صادر کننده گواهی می شود.
• گواهینامه ایزو 45001 (سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت): گواهینامه ایزو 45001 در سال 2018 جایگزین استاندارد OHSAS 18001  انگلستان شد. این استاندارد موضوعات مربوط به ایمنی و بهداشت فردی در محیط های کاری را عنوان می کند. اخذ گواهینامه ایزو 45001 از طریق نهادهای گواهی کننده برای کسب وکارها امکان پذیر است.
• گواهینامه IMS (سیستم مدیریت یکپارچه): سیستم مدیریت یکپارچه IMS در شرایطی برای شرکت ها گواهی می شود که آنها به صورت همزمان اقدام به رعایت و پیاده سازی الزامات سه استاندارد 9001، 14001 و 45001 کرده باشند. به طور کلی استانداردی تحت عنوان IMS توسط سازمان ISO مکتوب نشده است.
• گواهینامه HSE-MS (سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست): گواهینامه HSE-MS اغلب توسط شرکت های پیمانکاری جهت حضور در مناقصات درخواست می گردد و جنبه عمومی ندارد. پیمانکاران با دریافت این گواهی اعلام می کنند الزامات مربوطه را در پیمان های خود پیاده سازی کرده اند. اخذ گواهینامه HSE از طریق نهادهای گواهی کننده ایزو قابل اقدام است.
• گواهینامه ایزو 50001 (سیستم مدیریت انرژی): ISO 50001 به تسهیلات در ارزیابی و اولویت بندی اجرای فن آوری های جدید کم مصرف و در بهبود بهره وری انرژی، استفاده و مصرف انرژی کمک می کند. همچنین باعث ایجاد شفافیت و تسهیل ارتباطات در مدیریت منابع انرژی می شود. اخذ گواهینامه ایزو 50001 توسط کسب وکارها مدیریت و تعهد آنها را نسبت به مصرف انرژی نشان می دهد.
• گواهینامه ایزو 31000 (سیستم مدیریت ریسک): پیاده سازی و استقرار الزامات استاندارد ایزو 31000 می تواند برای همه ی کسب و کارها لازم و ضروری باشد. این استاندارد موضوع مربوط به ریسک های کسب وکارها را اعلام می کند. بنابراین سازمان ها با اخذ گواهینامه ایزو 31000 تعهد خود را به ریسک های سازمانی نشان می دهند.
• گواهینامه ایزو 22301 (سیستم مدیریت تداوم کسب وکار): ISO 22301 استاندارد بین المللی برای مدیریت تداوم کسب و کار (BCM) است. این یک چارچوب عملی برای راه اندازی و مدیریت یک سیستم مدیریت تداوم کسب و کار موثر فراهم می کند. هدف آن محافظت از یک سازمان در برابر طیف وسیعی از تهدیدها و اختلالات بالقوه است.
• گواهینامه ایزو 10002 (رسیدگی به شکایات مشتری در سازمان): مدیریت کیفیت – رضایت مشتری – دستورالعمل های رسیدگی به شکایات در سازمان ها جزو مهمترین استانداردها برای کسب وکارهای مختلف است. اخذ گواهینامه ایزو 10002 دستورالعمل هایی را برای راه اندازی سیستم مدیریت شکایات خود ارائه می دهد – به شما کمک می کند تا شکایات، علت آنها و نحوه حذف آنها را شناسایی کنید.
• گواهینامه ایزو 10004 (نظارت و اندازه گیری میزان رضایت مشتری): ISO 10004 (رضایت مشتری) یک راهنمای کلی خانواده ISO 9001 است که برای طراحی، برنامه ریزی و اجرای فرآیند نظارت و اندازه گیری رضایت مشتری فرموله شده است. ISO 10004 (رضایت مشتری) راهنمای خوبی برای تدوین روش های حرفه ای برای اندازه گیری رضایت مشتری است.